Pożądliwość (łac. concupiscentia) zwana też pożądaniem[1] jest to skłonność do zła obecna w każdym człowieku jako skutek → grzechu pierworodnego[2]. Oddziałuje ona na rozum i wolę, wywołując w nich zamieszanie, i nie będąc sama w sobie → grzechem, skłania człowieka do popełniania grzechów[3]. Pożądliwość nazywana jest także metaforycznie „zarzewiem grzechu” (łac. fomes peccati)[4]. Łaska chrztu, gładząc grzech pierworodny i grzechy osobiste, nie usuwa pożądliwości, lecz pozostawia ją w ochrzczonym dla → walki duchowej[5].

Święty Jan Apostoł rozróżnia trzy rodzaje pożądliwości: pożądliwość ciała, pożądliwość oczu i pychę życia (por. 1 J 2, 16). Gdy rozum i wola ulegają wpływowi pożądliwości, dając jej przyzwolenie, pojawia się akt pożądania, który już jest grzechem: „Zgodnie z katolicką tradycją katechizmową dziewiąte przykazanie zakazuje pożądania cielesnego; dziesiąte przykazanie zabrania pożądania dóbr drugiego człowieka”[6]. Pycha, obok nieczystości i chciwości, należy do siedmiu grzechów głównych[7].

W teologii termin „pożądanie” („pożądliwość”) oznacza często pragnienie zmysłowe, które przeciwstawia się wskazaniom rozumu ludzkiego[8]. Święty Paweł Apostoł utożsamia pożądliwość z buntem „ciała” (→ „starego człowieka”) wobec „ducha” („nowego człowieka”)[9]. Sobór Watykański II uczy o niej następująco:

Człowiek zraniony przez grzech doświadcza buntów ciała. Sama godność człowieka wymaga, aby wysławiał Boga w swoim ciele, a nie dozwalał, by ono wysługiwało się złym skłonnościom jego serca[10].

Pierwsi reformatorzy protestanccy w praktyce zrównywali pożądliwość z grzechem, gdyż uważali, że ludzka wola nie może się jej oprzeć[11]. Zob. → walka duchowa.

[1] Por. KKK 2514.
[2] Por. KKK 405, 1426.
[3] Jest to nauka Soboru Trydenckiego, por. KKK 2515.
[4] Por. KKK 1264.
[5] Por. tamże; por. KKK 405, 978.
[6] KKK 2514.
[7] Por. KKK 1866
[8] Por. KKK 2515.
[9] Por. Ga 5, 16.17.24; Ef 2, 3; por. KKK 2515.
[10] Sobór Watykański II, konst. Gaudium et spes, nr 14.
[11] Por. KKK 406.